خلاقیت در ۱۹ دقیقه

1.لطفاً شباهت صندلی با سوزن را بنویسید.

2.تفاوت‌های حیوان و یک بادکنک را شرح داده و یک حیوانی بادکنکی با قابلیت ترکیدن طراحی کنید.

3.اگر روزی از آسمان فیل ببارد، چه چتری مناسب است؟

4.تریبونی طراحی کنید که درون هر انسانی قرار گیرد و تمام کلمات ناراحت‌کننده را حذف و به جایش کلمات مناسب قرار دهد.

5.یک دستگاه بازپخش رویا طراحی کنید که بتواند رویایی که در خواب دیده‌اید را بازپخش کند؟

6. فرض کنید فردا قرار است خانه‌تکانی کنید. خانه‌تان را مانند فرش می‌تکانید. چه وسایلی را دلتان می‌خواهد برای همیشه از خانه‌ی شما تکانده شود؟

به نظرتان با شرکت در آزمون بالا، چه نمره‌ای کسب می‌کنید؟

من و منِ خلاق

واژه خلاقیت همیشه برایم پر از رمز و راز بود. واژه‌ای که گویی حتی از روبرو شدن با آن هم امتناع می‌کردم. تصور می‌کردم انسان کاملا بی‌خلاقیتی هستم و توان اجرای طرح‌های مبتکرانه را ندارم.

تصور منِ خلاق برایم چنان دور از ذهن بود، که حتی انجام چند کار سودمند خود را نیز کوچک می‌شمردم.

در میان دوره‌های متعددی که در زمینه‌های مختلف شرکت می‌کردم، تلاش برای متفاوت فکر کردن، به من کمک کرد، پتانسیل بالقوه‌ی نوآوری را بالفعل کنم.

من با توسّل به این دو فعالیت، منِ دیگری متولد کردم.

1.آزاد نویسی

ذهنم را گنجشک کوچکی تصور کردم که برای یافتن شاخه‌ای مناسب برای نشستن، مدام پرواز می‌کند. فرصت پرت و پلا نویسی، گاهی چنان مرا شگفت‌زده می‌کرد که دلم می‌خواست می‌توانستم هر روز مقدار بیشتری آن را تمرین کنم.

گاهی میان نوشتن‌های عجیب و غریب، به رویاهایم می‌اندیشیدم. رویاهایی که امکان تحقق‌پذیری‌شان در حال حاضر تقریبا صفر بود. اما چه کسی من را می‌توانست از تفکر به آنها باز دارد؟

میان رویاهای غیرقابل تحقق به روزهایی فکر می‌کردم که پرواز در آسمان، صحبت از طریق تلفن و انجام کارها از طریق ربات، برای مخترعین آنها غیر ممکن به نظر می‌رسید.

پس چرا من با ترسیم رویاهایم، منتظر محقق شدنشان نباشم؟

2.پرسشگری

با «هنر پرسشگری»، ابتدا از طریق کوچینگ و بعد در کتاب «پرسشگری سقراطی» آشنا شدم. هنری که تصور عمومی بر ساده بودنش است.

آنچه که پرسشگری را به هنر بی‌بدیل تبدیل می‌کند، به چالش سپردنِ ذهن ماست. ذهنی که تلاش می‌کند، تلاش چندانی برای فهمیدن موضوعات به ظاهر سخت نکند.

اما وقتی با پرسشی مواجه می‌شود به راحتی نمی‌تواند تفکر در خصوص جواب را متوقف کند.

ارتباط میان خلاقیت و پرسشگری زمانی آغاز می‌شود که خود را محکوم به وضعیت کنونی ندانیم.

در بخش ساختار گزارش کتاب «گزارش نویسی داستانی و روایی» به قلم «دکتر احمد توکلی» با عبارت «Nut graph» آشنا شدم. عبارتی در حوزه خبرنگاری که ترجمه فارسی آن «خوب که چی؟» است.

در واقع این عبارت در جایی از گزارش به کار می‌رود که خبرنگار قصد دارد موضوع اصلی گزارش خود را در پاراگرافی کوتاه به مخاطب خود اعلام کند.

گاهی میان مسائل متفاوتی که لازم است برای آنها راه حل جایگزینی پیدا کنم، تلاش می‌کنم با پرسشی مناسب به نات گراف درخوری برسم.

نات‌گرافی که در واقع نشان‌دهنده اصل موضوع مدنظر می‌باشد. آنچه که نات گراف را حیاتی می‌کند، دادن اطلاعات به صورت قطره‌ای است. این ترفند در گزارش‌های نمونه‌ای کتاب دکتر توکلی نیز مشاهده کردم.

نات گراف مفید پس از پرسشی عمیق، کمک می‌کند با موضوع به طریق دیگری آشنا شوم. نات گرافی که گاهاً سوال‌گونه با کوچی‌هایم مطرح می‌کنم و گاهاً آن را به صورت پاراگرافی خبری اما کوتاه بازگو می‌کنم.

نات‌گرافی روزانه

قدم زدن در مسیر خلاقیت همیشه یک پیاده روی کم چالش و بی خطر نیست.

اما خلاقیت می‌تواند میوه‌ی صبر و پشتکار ما باشد و زمانی چیده شود که رسیده و آماده‌ی مصرف است.

زمانی که در یکی از دوره های نویسندگی، استاد، پیشنهاد نوشتن گزارش‌های روزانه را داد، پس از نوشتن چند گزارش روزانه با خود گفتم:
-خوب که چی؟ امروز کتاب خوندم، یه متن نوشتم و سرکار رفتم؟ چی یاد گرفتم؟ چیزی که یاد گرفتم، کجا به دردم می خوره؟

بعدها نوشتن چالش گزارش روزانه برایم یکی از جذابترین کارها شده بود. کاری که باعث می‌شد به تمام روزم از بیرون نگاهی انداخته و تمام آموخته را یادآوری و بررسی کنم.

اگر توانستید برای هر روز خود نات‌گراف پربار و جذاب تعریف کنید، پس توانسته‌اید منِ خلاق را برای ساختن کل عمر خود بکار بگیرید.

تولد منِ خلاق

من و منِ خلاق به این دو روش توانستیم با یکدیگر ملاقات هیجان‌انگیزی داشته باشیم. ملاقاتی که پس از تولدِ بهنگام منِ خلاق، رخ داد.

منِ خلاقم نیز من را پذیرفت و او را در آغوش گرفت.

ما با یکدیگر به دامان کلمات و عبارات تصادفی و بی‌ربط رفتیم و با پرسش‌های ابتکاری و هنرمندانه، سفری را آغاز کردیم.

آیا مایلید همراهِ من در این باشید؟